İtalyan Şiir Formu ve Libretto Analizi I

 İtalyanca'da kelimeler, aksanlarının yerine göre ayrılır :

- PIANE (düz)

Sondan bir önceki hecede aksan bulunan kelimelerdir. İtalyanca'da en sık görülen kelime çeşidi bunlardır. 

can-to                    fi-nal-men-te                     pa-ro-la

(şan)                      (sonunda)                           (kelime)

- SDRUCCIOLE (kaygan)

Sondan 2. hecede aksan bulunan kelimelerdir. Piane'den sonra en sık bulunan kelime türüdür.

al-be-ro                 lam-pa-da                           te-le-fo-no

(ağaç)                    (lamba)                                (telefon)

- TRONCHE (gövde)

Aksanı son hecede bulunan kelimelerdir. Son sesli harfin üzerindeki aksan işaretiyle tanınırlar. Üstteki iki türe nazaran daha az sayıdadırlar.

cit-tà                    gio-ve-dì                          gio-ven-tù

(şehir)                (perşembe)                        (gençlik)

- TRONCATE (kesilmiş)

Bu kelimeler aslen "piane" olmalarına karşın çeşitli sebeplerle son heceleri kesildiğinde "troncate" hale gelirler : 

a-mo-re ⇒ a-mor (aşk)

so-le ⇒ sol (güneş)

- MONOSILLABI (tek heceli)

Bu tek heceli kelimeler librettoda "tronche" muamelesi görürler. 

ma            no                qui                    sì 

(ama)       (hayır)        (burada)         (evet)

- BISDRUCCIOLE 

Sondan 4. hecede aksan bulunan kelimelerdir. 

te-le-fo-na-mi

(beni ara)

Bir librettoda satırlar, içinde barındırdığı hece sayısına göre ayrılır :

⭐VERSI PARI (Çift heceli satırlar)

Bu satırların aksan yerleri sabittir, duruma göre değişmez.

✧ Senario (6 heceliler)

Satırlarda ana aksanlar genelde 2. ve 5. hecelerde yer alır. Aşağıdaki örnekte de bunu net olarak görebiliriz.

È /trop-po/ spie-ta-to                            

1     2      3      4      5    6

il / bar-ba-ro / fa-to

1     2     3    4     5    6

✧ Ottonario (8 heceliler)

Satırlarda ana aksanlar genelde 3. ve 7. hecelerde yer alır.

La / tre-men-da / ul-tri-ce / spa-da

1        2      3         4      5    6      7     8 

Bu örnekte 4. hecede "da" ve "ul" hecelerinin birleşip 1 hece olarak sayıldığını görürüz. İki yakın kelimedeki iki hecenin birleşip 1 hece oluşturmasına sinalefe adı verilir. Bu durumun tam tersi, yani iki yakın kelimedeki ilk ve son hecelerin 1 hece oluşturmaması durumu ise dialefe'dir.

✧ Decasillabo (10 heceliler)

Satırlarda ana aksanlar genelde 3., 6. ve 9. hecelerde bulunur.

Ma-da-mi-na / il / ca-ta-lo-go / è / que-sto 

1     2      3       4         5   6   7       8         9     10 

Yukarıdaki örnekte "na" ve "il" hecelerinin bir sinalefe, "go" ve "è" hecelerinin başka bir sinalefe oluşturduğu rahatlıkla görülebilir.

⭐VERSI DISPARI (Tek heceli satırlar)

Bu satırların aksanları sabit değildir, duruma göre değişebilir.

✧ Quinario (5 heceliler)

Hareketli aksan ya 1. ya 2. hecedeyken, satırın ana aksanı 4. hecededir.

Örnek 1 : 

T'of-fria-mo / il / gi-glio

1        2         3         4    5

so-a-ve / stèl

1   2   3      4

Yukarıdaki örnekte 2. satırda son kelime "stèl" in tronca olduğunu görmekteyiz. Satırda 4 hece varmış gibi görünmektedir, ancak bilinmesi gereken kural  🌟🌟🌟 :

"Tronca" kelimeyle biten (aksanı son hecede bulunan) satırlarda, hece sayısına +1 eklenmesi gerektiğidir. Bir satırdaki hece sayısı hesaplanırken : 

Son kelime "piana" ise,  satırdaki hece sayısı = sayılan hece sayısı 

Son kelime "sdrucciola" ise, satırdaki hece sayısı = sayılan hece sayısı - 1

Son kelime "tronca" ise, satırdaki hece sayısı = sayılan hece sayısı + 1

2. satırdaki "so-a-ve" kelimesinin 3 heceye bölünmüş olması belki normal görülebilir, değildir. 

mi-o (benim)       Di-o  (Tanrı)      i-o (ben)   kelimelerinde de görebileceğimiz, iki sesli harfin yan yana bulunduğu kelimelerin iki ayrı heceye ayrıldığı durumlar dieresi olarak adlandırılır. Bu durumun tersi de mümkündür, sonra inceleyeceğiz.

li-u-to            le-i            vic-to-ri-o-so

(lavta)            (o)               (muzaffer)

Örnek 2 :

che / in / man / de-gli / an-ge-li

1                 2          3       4        5    6   

"an-ge-li" kelimesi sdrucciola olduğu için satırda 6 hece sayılmasına rağmen 6-1=5 heceli bir satır olarak tanımlanır.

Örnek 3 :

del-la / Ma-don-na

1      2      3     4      5

e il / San-to / vel

1        2      3      4

1. satırdaki aksan 1. hecedeyken, 2. satırda 2. heceye kaymıştır. 

2. satırdaki "e" "il" hecelerinin birleşip sinalefe oluşturduğu görülebilir. 

2. satırda satır troncata olan "vel" kelimesiyle bitmiştir. Bu nedenle 4 hece sayılmasına rağmen 4+1=5 heceli muamelesi görür.

✧ Settenario (7 heceliler)

Hareketli aksan 1., 2., 3. ya da 4. hecedeyken, satırın ana aksanı 6. hecede bulunur.

Örnek 1 : 

Ec-co / ri-den-te / in / cie-lo

1    2       3   4       5           6    7

e / tu / non / sor-gi / an-co-ra

1     2      3        4       5          6   7

Yukarıdaki örnekte 1. satırda "te" ve "in" heceleri sinalefe oluşturur. 2. satırda aksan 1. heceden 2. heceye kaymıştır.

Örnek 2 : 

Sor-gi / mia / bel-la / spe-me

1       2      3        4     5     6     7

3. hecedeki "mia" (benim) kelimesinin mi-a olarak ayrılmayarak tek bir hece olarak sayılması durumu (yani dieresi'nin tam tersi) sineresi olarak adlandırılır.

lei        liu-to        vic-to-rio-so

(o)      (lavta)        (muzaffer)

Bir kelimenin sineresi ya da dieresi olma durumu tamamen o anki kullanıma bağlıdır.

✧ Novenario (9 heceliler)

Çok nadir görülen bu türde aksanlar sabittir, 2., 5. ve 8. hecelerde bulunur.

Örnek 1 : 

sta / il / se-gno / del / no-stro / cam-min

1              2     3       4       5      6        7        8

Bu satırda son kelime "cammin" troncata olduğu için satır 8+1=9 heceli satır muamelesi görür.

Örnek 2 : 

sui / flut-ti / d'un /am-pio / o-ce-a-no

1        2     3      4         5      6         7   8    9

"sui" ve "ampio" kelimelerinde sineresi mevcuttur. 

"oceano" kelimesinde normalde aksan o-ce-a-no şeklindeyken bu kullanımda o-ce-a-no haline gelmiştir. Bu aksan değişikliğine diastole adı verilir.

⭐VERSI DOPPI (Çift satırlar)

Su / l'or-lo /dei / tet-ti / al-cun / l'ha / ve-du-ta     (Doppi senari-6 heceli çift satır)

1       2      3     4      5   6     1    2         3       4    5   6

Yukarıdaki satırın 11 heceli olduğunu düşünebilirdik, halbuki bu satır bir çift 6 heceden oluşur. Bunları çift olmayan bir satırdan ayırt etmenin yolu aksanlarına bakmaktan geçer. En sık görülen çift satırlar 6 ve 7 heceli çift satırlardır. 

Gon-zo! / Pez-zen-te! / Be-stia! / Can! / Vil! / Spau-rac-chio! / Gno-mo!

1        2        3      4     5       6     7         1          2         3        4     5           6      7     

(devam edecek)