İtalyan Şiir Formu ve Libretto Analizi II

 Geleneksel bir operada (burada yaklaşık 1850'lere kadarki dönemden bahsediyoruz) satırlar iki türe ayrılır : 

✩ RECITATIVO satırları

Recitativo'larda satırlar ya 11 ya da 7 hecelidir. 7 heceli ya da 11 heceli satırlar belirli bir sıra olmadan özgürce değişirler. Satırlar neredeyse hiçbir zaman uyak barındırmaz, son iki satır hariç. Son satır her zaman bir öncekiyle uyaklıdır ve 11 heceye sahiptir.

✩ LIRICO satırları (Arya, düet, korolar vs.)

En yaygın bulunanlar genelde 7 ya da 8 hecelilerdir ama 1800'lerin başlarında 10 hecelileri de buluruz. Aryalarda 5 ya da 6 hecelileri, hatta çoğunlukla çift 5, 6 hecelileri bulmak mümkündür.

1800'lerin başlarında Aria Doppia Şeması (Cantabile-Cabaletta Birleşik İkili Biçim)

Cantabile-Cabaletta çift arya 4 bölümden oluşur :

1. Recitativo (Sahne) 

Bu bölüm dinamiktir, zaman akar, olaylar gelişir. 7 ya da 11 heceli satırlar özgürce değişirler. 

2. Cantabile 

Bu bölüm statiktir, zaman durur. Lirico satırları görürüz (en sık görülenler 7 ya da 8 hecelilerdir). 

3. Tempo di Mezzo (Ara zaman)

Bu dinamik bölümde olaylar gelişmeye devam eder. Recitativo satırları da görülebilir, ama daha çok Lirico satırları kullanılır.

4. Cabaletta

Bu statik bölümde de Lirico satırları görülür. 

Örnek 1 : 

Le Nozze di Figaro (W. A. MOZART)  ~ Scena quinta

                                                                                            Recitativo secco

SUSANNA        Va' là, vecchia pedante,  (Va' / là / vec-chia / pe-dan-te)

                                                                    1      2      3      4        5     6      7         (7 heceli satır)

                        dottoressa arrogante!     (dot-to-res-sa /ar-ro-gan-te)             (7 heceli satır)

                        Perché hai letto due libri,                                                                          

                        e seccato Madama in gioventù... (e / sec-ca-to / Ma-da-ma /in / gio-ven-tù)

CHERUBINO         (aceleyle içeri girerek)                  1     2     3    4     5    6     7             8     9     10 (+1)

                        Susannetta, sei tu?  (Su-san-net-ta / sei / tu)  ⇨ 6+1 = 7 heceli satır

SUSANNA        Son io; cosa volete?

CHERUBINO    Ah, cor mio, che accidente!

SUSANNA         Cor vostro? Cosa avvenne?

CHERUBINO     Il Conte, ieri,

                          perché trovommi sol con Barbarina,  (11 heceli satır)

                          il congedo mi diede;         (7 heceli satır)

                          e se la Contessina,

                          la mia bella comare,

                          grazia non m'intercede, io vado via,  (11 heceli satır)

                          io non ti vedo più, Susanna mia!

SUSANNA           Non vedete più me! Bravo! Ma dunque

                         non più per la Contessa   (7 heceli satır)

                         segretamente il vostro cor sospira? (11 heceli satır)

CHERUBINO    Ah, che troppo rispetto ella m'ispira!

                         Felice te che puoi   (7 heceli satır)

                         vederla quando vuoi!

                         Che la vesti il mattino,

                         che la sera la spogli, che le metti   (11 heceli satır)

                         gli spilloni, i merletti...

                         Ah, se in tuo loco...

                         Cos'hai lì? dimmi un poco...   (7 heceli satır)

SUSANNA         Ah, il vago nastro, e la notturna cuffia

                         di comare sì bella...

CHERUBINO    Deh, dammelo, sorella,

                         dammelo, per pietà. (kurdeleyi Susanna'nın elinden alır)

SUSANNA                                                   Presto, quel nastro!   (11 heceli satır)

(Susanna onu geri almak ister, sandalyenin etrafında dönmeye başlar)

CHERUBINO    O caro, o bello, o fortunato nastro! (kurdeleyi öper ve yeniden öper)

                         Io non te 'l renderò che con la vita.

SUSANNA  (onun arkasından koşar, ama sonra yorulmuş gibi durur)

                        Cos'è quest'insolenza?

CHERUBINO                                                  Eh, via, sta' cheta!  (11 heceli satır)

                        In ricompensa, poi,

                        questa mia canzonetta io ti vo' dare.  (cebinden bir şarkı çıkar)

SUSANNA        E che ne debbo fare? (onu alır)  (7 heceli satır)

CHERUBINO    Leggila alla padrona,

                        leggila tu medesma,

                        leggila a Barbarina, a Marcellina, 

                        leggila ad ogni donna del palazzo!  (mutluluk taşarak)  (11 heceli satır)

SUSANNA        Povero Cherubin, siete voi pazzo?  (11 heceli satır)

                                                                                                [N. 6 ­ Aria]

CHERUBINO                                                                                             Allegro vivace

                                    Non so più cosa son, cosa faccio... (10 heceli satır)

                                    or di fuoco, ora sono di ghiaccio...

                                    ogni donna cangiar di colore,

                                    ogni donna mi fa palpitar.

                                    Solo ai nomi d'amor, di diletto

                                    mi si turba, mi s'altera il petto,

                                    e a parlare mi sforza d'amore

                                    un desio ch'io non posso spiegar!

                                    Parlo d'amor vegliando, (7 heceli satır)

                                    parlo d'amor sognando:

                                    all'acque, all'ombre, ai monti,

                                    ai fiori, all'erbe, ai fonti,

                                    all'eco, all'aria, ai venti

                                    che il suon de' vani accenti

                                    portano via con sé...

                                                                                                                        Adagio

CHERUBINO

                                    E, se non ho chi m'oda... (7 heceli satır)

                                                                                                                       Allegro vivace

CHERUBINO

                                    parlo d'amor con me! (7 heceli satır)

 (ayrılmaya yeltenir ama uzaktan Kont'u görünce, korkarak geri döner ve sandalyenin arkasına saklanır)

   ~ Scena sesta                                                                     Recitativo

SUSANNA     Taci, vien gente... Il Conte! Oh, me meschina! (11 heceli satır)

...

Başlangıçtaki Recitativo kısmında satırların 7'den 11'e sıklıkla değiştiğini görüyoruz. Bu kısımda zaman akar, birtakım olaylar gelişir. mavi renge boyanmış, birbirini takip eden art arda satırlar yazım hatası ya da tesadüf değildir, farklı insanların söylediği bu kelime/cümleler tek bir satır oluşturur. 

Rahatça fark edilebileceği üzere pembe renge boyanmış satırlar recitativo'nun son iki satırıdır, son satır 11 hecelidir ve "palazzo" ve "pazzo" kelimeleri uyaklıdır. 

Ardından gelen arya 10 heceli ve 7 heceli cantabile ve cabaletta bölümlerinden oluşur, arada "tempo di mezzo" yoktur. Sahne, Cherubino'nun sahneden ayrılmasıyla değişir ve 11 heceli ilk satırıyla recitativo başlar.

(devam edecek)